* Laura i Zosia nierozłączne wolontariuszki towarzyszące Chórowi dziecięcemu „Radunytsia” ze Lwowa uchyliły rąbka tajemnicy dotyczącej ich grupy, gdyż jest ona trochę mniej widoczna na nieoficjalnych imprezach BIM. To, że Ukraińcy są bardzo sympatyczni i radośni, dało się zauważyć. W Polsce są po raz drugi. Jechali przez Kraków i na trasie mieli kontrolę policji, więc sporo spóźnili się do Bydgoszczy, ale teraz na miejscu są niezwykle punktualni. Pierwszego dnia byli w autokarze 20 minut wcześniej. Zawsze przychodzą na miejsce zbiórki przed czasem. Kiedyś ruszyli nawet bez pilotek, które jeszcze załatwiały jakąś sprawę i musiały„gonić” autobus. Są zdyscyplinowani, samodzielni i zaradni. Dobrze orientują się w nowych miejscach. Kiedyś wysiedli z tramwaju i jeden chłopiec poszedł w przeciwnym kierunku niż reszta. Nie stracił głowy, sam odnalazł grupę. Chórzyści z zespołu „Radunytsia” cenią możliwość słuchania i oglądania innych artystów, są na wszystkich występach. To dla nich ubogacające doświadczenie. Sami w repertuarze mają utwory kompozytorów światowych i ukraińskich, a także pieśni ludowe i ich wersje przetworzone. Zespół pracuje według autorskiej metody nauczania śpiewu chóralnego, opartej na pieśniach ludowych, studiuje tradycje i obrzędy ludowe. Tutaj mają świetną okazję konfrontacji z zespołami z kilku krajów i kultur. Natomiast wolny czas, którego nie ma zbyt wiele- tyle jest propozycji i atrakcji, spędzają we własnym gronie. Laura i Zosia zgodnie stwierdziły, że to bardzo zgrana, wspierająca się grupa, w której panuje „rodzinna atmosfera”.
Dziewczyny podziwiały też ich ogromne zainteresowanie zwiedzaniem Bydgoszczy. Byli bardzo zaangażowani, wypytywali o wszystko Panią Przewodnik, zaglądali dosłownie „w każdy kąt” i robili mnóstwo zdjęć. Mówili, że jest tu bardzo miło i ładnie. Panią Agnieszkę Górzyńskę zachwyciło to, że podczas oprowadzania ich po mieście mieli piosenkę na każdą okoliczność. Na przykład oglądając pomnik „Przechodzący przez rzekę” już nucili „Jaskółkę”. Na ulicy Jatki , gdzie wisi od niedawna „Wikliniarka”, odśpiewali piosenkę o wiklinie. To bardzo miłe i mobilizujące, gdy oprowadzani goście są tak sympatyczni, zaciekawieni i „interaktywni”.

*Pani Anna Bukowska pełni na Bydgoskich Impresjach Muzycznych rolę tłumaczki. Jest bardzo zadowolona ze współpracy z zespołem instrumentalnym ASM Ensemble z Kolonii. Powiedziała, że dwaj muzycy są niezwykle kulturalni i sympatyczni. Wszystko im się na Festiwalu podoba, zwłaszcza gościnność. Podkreślają także perfekcyjną organizację i bardzo doceniają opiekę jaka są otoczeni. Na razie nie zwiedzali Bydgoszczy z przewodnikiem, ale sami już obejrzeli sporo miejsc. Nawiązują z wszystkimi relacje. Podoba im się, że wolontariusze są ich rówieśnikami. Wprawdzie program Impresji jest bogaty, ale są zadowoleni, że mogą sami decydować o spędzaniu czasu. Wypytują opiekunów, co warto zobaczyć, zjeść i dokąd pójść. Już „ zaliczyli” dzielnicę muzyczną i…pierogi. Ogólnie zachwyceni są miastem, starówką i Spichrzami. Bez przerwy robią zdjęcia. Spacerując z Panią Przewodnik , ku jej zadziwieniu, byli zawiedzeni, że Pan Twardowski to kukła, a nie żywy człowiek. Uważali , że właśnie konkretna osoba powinna pojawiać się w oknie kamienicy na Starym Rynku. Temat Pana Twardowskiego wzbudził u nich jeszcze inne emocje. Nie mogli pogodzić się z historią tego bohatera. Dlaczego Bóg pozwolił, by podpisał on pakt z diabłem, który później go oszukał. Nie łatwo było Pani Agnieszce wytłumaczyć, że to tylko legenda, a nie prawdziwa historia. Bardzo podoba im się Brda i to co jest wokół niej. Pani Anna zauważyła, że następnego dnia jadą do Ostromecka – tam będą mogli podziwiać Wisłę, jej malownicze otoczenie i oczywiście Pałac. Z kolei spacerując po Bydgoszczy z Panią Przewodnik, ku jej zadziwieniu, byli zawiedzeni, że Pan Twardowski to kukła, a nie żywy człowiek. Uważali, że właśnie konkretna osoba powinna pojawiać się w oknie kamienicy na Starym Rynku. Temat Pana Twardowskiego wzbudził u nich jeszcze inne emocje. Nie mogli pogodzić się z historią tego bohatera. Dlaczego Bóg pozwolił, by podpisał on pakt z diabłem, który później go oszukał. Nie łatwo było Pani Agnieszce wytłumaczyć, że to tylko legenda, a nie prawdziwa historia. Myślę, że trochę nasi Goście sobie żartowali. Lubia wszystko wiedzieć dokładnie. Na pytanie: jacy są jej „podopieczni”, ich tłumaczka bez namysłu wyrecytowała – punktualni i elastyczni. Wszystko jest u nich zapięte na ostatni guzik. Zawsze są wszędzie 10 minut przed czasem – czy są zmęczeni, czy nie. Bardzo zdyscyplinowani, obowiązkowi i odpowiedzialni. Jeden z muzyków studiuje chemię i pisze pracę, która musi stąd wysłać na uczelnię, więc systematycznie tutaj pracuje. Są pogodni, potrafią sprostać trudnym wyzwaniom, bowiem prześladuje ich pech w związku z wyjazdem na BIM. Mieli u nas wystąpić w czteroosobowym składzie, ale najpierw jeden z muzyków uległ wypadkowi, a kolejny miał dojechać, niestety nie został wpuszczony do samolotu. Jednak jako profesjonaliści potrafili przeorganizować się i wystąpią we dwóch. Są oni częścią większego zespołu międzypokoleniowego z wieloletnimi tradycjami. Prezentują turecką muzykę etniczną: śpiew i grę na baglamach ( tradycyjnych instrumentach strunowych).

* Zespół Pieśni i Tańca „Małe Słowianki” im. dh. (druhny) Władysławy Marii Francuz zachwyca wprost energią, pozytywnym wszędobylstwem, komunikatywnością, pogodą i radością. Dziewczynki są bardzo aktywne, wszędzie ich pełno, pierwsze podrywają się (oraz innych) do tańca na wszystkich imprezach „tanecznych”, szybko nawiązują relacje, jakby znały język każdego zespołu. Słowem – znalazły się na właściwym miejscu, chociaż są najmłodsza grupą w liczącym 300 artystów w wieku od 5-20 lat zespole, i jest to ich pierwszy konkurs – czują się tu jak ryby w wodzie. Pani Bogusława Oleszko kierownik grupy oraz instruktorka choreografii Anna Dzierwa dzieląc się na szybko przed występem zespołu pierwszymi wrażeniami stwierdziły, że wszystko jest bardzo fajne. Organizacja perfekcyjna, ale duże tempo. Plan jest bardzo bogaty, wręcz napięty, lecz jak powiedziały z uśmiechem: damy radę – i dają, nie opuszczają żadnego wydarzenia, a nawet wszędzie są pierwsi. Dzieci i Panie były pod wrażeniem urody miasta, w którym są po raz pierwszy. Oprowadzała ich w sposób profesjonalny przemiła Pani Przewodnik (Agnieszka Górzyńska). Duże wrażenia zrobiła na nich sama Wyspa Młyńska i scena świetnie wkomponowana w otoczenie. Pogratulowały Pałacowi Młodzieży, że udało się przywrócić Bydgoskie Impresje Muzyczne po kilkuletniej przerwie. Bardzo cieszą się, że mogą tu być i występować, bo kiedyś w Krakowie funkcjonowała trochę podobna impreza – niestety już nie istnieje. Dlatego mają sentyment do takiej formuły spotkań muzycznych.

* Wojtka – wolontariusza wspierającego Zespół tańca ludowego ze Stowarzyszenia Muzyków i Tancerzy Boyacense „ABMUBA” z Kolumbii nie sposób było nie zauważyć już od pierwszych wydarzeń Bydgoskich Impresji Muzycznych. I chociaż zgłosił się prawie w ostatnim momencie do pracy w charakterze młodzieżowego pilota grupy, okazał się wyjątkowo aktywnym i odpowiedzialnym wolontariuszem. Podziwiałam w wielu sytuacjach jego uważność na potrzeby zespołu, umiejętność koordynowania pracy pozostałych wolontariuszek, komunikatywność oraz… żywiołowość w tańcu. Nigdy go tam nie brakowało. Zapytałam Wojtka o wrażenia jego podopiecznych z pobytu na Festiwalu. Najpierw przedstawił mi swoje koleżanki wolontariuszki: dwie Ole, Wiktorię i Hanię. Odnosząc się do pytania zauważył, że Kolumbijczykom Festiwal bardzo się podoba, ale narzekają trochę na tempo i chodzenie. Stale się spóźniają – jednak nie przejmując się tym wcale. Tacy są – pełni radości i spokoju. Nie liczą czasu. Na Impresjach są oczywiście pierwszy raz. Mają baardzo dużo pięknych, różnorodnych strojów, stąd jest dużo przebierania, ale są pogodni i dają radę. Nigdy się nie spieszą. Wszystko robią powoli, a najczęściej używanym przez nich słowem jest tranquillo, czyli spokojnie. Zjawiają się zawsze 15 minut po terminie, ale są bardzo sympatyczni i fajni we współpracy- dają się lubić. Szczególną postacią jest Matheo – człowiek legenda. Zawsze uśmiechnięty, zawsze zagaduje i mówi: „Dzień dobry, jestem Kolumbijczykiem”. Matheo jest skrzypkiem, ale przyleciał bez instrumentu.
Wszyscy są bardzo komunikatywni, nie maja żadnego problemu z porozumiewaniem się z wszystkimi, chociaż nie znają żadnego języka, którym posługują się inne zespoły. Na potańcówce wprost opanowali „parkiet”, czyli trawę przed sceną, i wciągnęli wraz z krakowiankami do wspólnej zabawy wszystkich. Rozruszali nawet dekowników z ostatnich rzędów. Południowy temperament i rytmy mają magię i moc.
Zespół jedzie prezentować swoje dziedzictwo kulturalne do Chorwacji i Bośni. Celem ich działania jest bowiem zachowanie dziedzictwa przodków i promowanie szacunku do wyjątkowych tradycji kraju oraz ratowanie, rozpowszechnianie oraz prezentowanie artystycznych i kulturalnych programów w kraju i na poziomie międzynarodowym. Organizacja zrzesza dzieci, młodzież, dorosłych i osoby starsze, które podzielają zamiłowanie do tradycji. Obecnie do akademii kształcenia artystycznego ABMUBA należy około 70 osób – muzyków i tancerzy.

* Oryginalne stroje stroje zespołu Zespół Tańca Ludowego z Anatolian Folklore Foundation z Turcji przyciągają uwagę bydgoszczan. Przypominają trochę te, które znamy z serialu „Wspaniałe stulecie”. Turcy z kolei są pod wrażeniem polskich pięknych ludowych strojów z motywami kwiatowymi oraz jeszcze piękniejszych polskich dziewczyn. Poprosiłam Adę, pilotkę tej grupy o podzielenie się obserwacjami z kilku dni wspólnego spędzania czasu. Przede wszystkim odbiera ich jako ludzi bardzo otwartych, roztańczonych, po prostu uwielbiają bawić się i tańczyć. Rzeczywiście, potwierdzam – wszędzie tam, gdzie BIM się bawił, oni wiedli prym, chociaż konkurencję mieli dużą.
Mają ogrom niespożytej energii, nie narzekają na brak czasu, wręcz przeciwnie stale szukają dodatkowych wrażeń i sposobności do przeżycia kolejnych atrakcji. Po słynnej potańcówce na Wyspie Młyńskiej, rozochoceni ruszyli szukać kolejnej imprezy i w jednym z restauracyjnych ogródków trafili na karaoke. Tam przez dobre trzy godziny śpiewali rozmaite przeboje, wciągnęli także innych do wykonywania ich pieśni. Poznali mnóstwo wspaniałych osób, wśród nich tancerza z bydgoskiej Opery. Stworzyli tam przekładaniec kulturowy, dodając kolorytu i energii wspólnej zabawie. Na pewno te niespożyte siły witalne biorą się z temperamentu, pasji artystycznej, ale może czerpią ją także ze sposobu odżywiania. Adę zaskoczyła duża ilość własnego, specjalnego jedzenia, które przywieźli ze sobą.
O różnicach kulturowych związanych z kulinariami i o wielu innych ciekawych zwyczajach szerzej opowiedział mi tłumacz zespołu Pan Ümit, od dziesięciu lat mieszkający w Polsce. Jest wykładowca turkologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wspaniale mówi po polsku, doskonale zna nasze obyczaje i świetnie porównuje różnice kulturowe, na które musiał także zwracać uwagę artystom z zespołu z Ankary. Pan Ümit jest wyjątkowym „przewodnikiem po obu kulturach” i bardzo chętnie dzieli się ich znajomością . Miło było usłyszeć, że naszym Gościom, którzy są w Polsce pierwszy raz, bardzo podoba się nasz kraj i nasze miasto. Szczególnie zadziwia ich, że jest tu tak zielono. Przez całą podróż byli pod wrażeniem naszej przyrody. Także Bydgoszcz postrzegają jako bardzo spokojne i piękne miasto zieleni. Oczywiście porównują to do ich regionu – Anatolii i do Ankary. Pan Ümit bardzo podkreślał też różnice w podejściu w Turcji i u nas do zabytków architektury i przyrody. W Polsce są one chronione i dlatego jest tak wiele starych drzew oraz pięknych dawnych budowli, odrestaurowanych i zadbanych. U nich nie dba się o stare obiekty Powstaje bardzo dużo się nowoczesnych domów, a burzy się te historyczne, które znikają w zawrotnym tempie – w zgodzie z obowiązującym prawem. W Polsce widać dbałość i wyczucie, żeby to co współcześnie wybudowane wkomponowane było z wyczuciem stylu w starą architekturę. Dlatego Turcy są pod wrażeniem pięknych, odnowionych domów, naszej starówki i zielonego otoczenia.
Różnic między naszymi prawami i zwyczajami jest więcej. Opowiedział mi o kilku znaczących, przed których musiał ostrzec członków zespołu, ale skupił się na odmiennej tradycji spożywania posiłków. Zauważył, przez lata pobytu w Polsce, że nie przykładamy zbyt dużej wagi do jakości śniadań- często jemy je w biegu, ograniczamy się do kawy, jakiejś małej kanapki. Natomiast obiad jest dla Polaków najważniejszym posiłkiem, także czasem spędzanym wspólnie z bliskimi przy stole. Jest zupa, drugie danie i deser. Czas obiadu, to czas rozmowy domowników, delektowania się daniami, czas relaksu. Dla Turków podstawą jest dobre, przygotowane ze starannością z wielu dań śniadanie. W spokoju celebrują ten posiłek z bliskimi. Natomiast obiad i kolacja mogą być zjedzone na szybko, może to być nawet fast food. Było też ze strony Gości trochę pochwał na temat naszego chleba, wielu jego gatunków oraz szerokiej oferty smacznych serów. Innym obyczajem związanym ze stylem ich odżywiania się jest zasada, że bez chleba, który jest podstawą każdego posiłku oraz herbaty, nie da się jeść. Tym bardziej pochwała z ich ust naszych chleba oraz serów to wielki komplement, bo jak wyżej wspomniała Ada muzycy z Ankary proszą o przygotowanie im śniadań z własnych produktów. I tu nieoceniony Pan Ümit opowiedział związaną z tym zabawną anegdotę. Otóż, Zespół przywiózł ze sobą pyszną kiełbasę z baraniny i poprosił panie przygotowujące im śniadanie o dołożenie jej do przyrządzanej jajecznicy. One zakwestionowały świeżość wędliny. Trudno było je przekonać, że jest to jej naturalna woń i wygląd. Skończyło się na podpisaniu przez kierownika zespołu zaświadczenia, że to świeży i bezpieczny wyrób. Tyle o kulinariach. Dodam, że zabawna przygoda w kuchni nie zmieniła ich zdania o polskiej gościnności, którą dostrzegają na każdym kroku. Wszyscy są pomocni, życzliwi w każdej sytuacji. Tak nas widzą, co znowu jest szczególnym wyróżnieniem, bo wiadomo, że gościnność odgrywa podstawową rolę w ich kulturze. Wspominał o tym Pan Dominik Wierski podczas Koncertu Inauguracyjnego. Gość u nich uważany jest za dar od Boga. Najlepsze miejsce w domu przeznaczone jest dla niego, a najwspanialsze potrawy są przygotowywane specjalnie na jego przyjazd. Taka postawa to nie tylko tradycja, ale ich sposób na życie. My przecież tez mamy takie powiedzenie: „ Gość w dom, Bóg w dom”.

Tak wygląda otoczka Festiwalu. Samą imprezę Turcy oceniają bardzo dobrze, zwłaszcza to, że jest część konkursowa. Traktują ją bardzo poważnie – stale ćwiczą, próbują i powtarzają: „Musimy wygrać”. Nastawieni są na sukces, bardzo przeżywają występy. Mają oryginalne stroje z XIX wieku i starsze. Ponieważ ukazują życie w wysokich górach Kaukazu, bo wielu członków grupy pochodzi z Gruzji i Azerbejdżanu, na głowach maja czapki przypominające włosy, które chroniły polujących przed panującym tam mrozem. Jako rekwizyty walczących i polujących wojowników posiadają noże i proch. Mężczyźni przedstawiają kulturę wojowników i zdobywców, kobiety zaś to damy, sułtanki – co wyrażają ich dostojne stroje oraz szlachetne, wytworne ruchy. Mężczyźni wykazują się zwinnością i wojowniczym duchem. Tańce takie jak Lezginka, to nie tylko rozrywka, lecz także wyraz tożsamości kulturowej. Występy kobiet i mężczyzn odzwierciedlają wzajemny szacunek i estetyczną równowagę. Ich muzyka też jest charakterystyczna ze względu na używane instrumenty. Tak jak w Polsce mają akordeon, ale podstawą jest bęben (zurna) i flet turecki. Ich muzyka wyróżnia się wolniejszym tempem. Jest to zespół kaukaski, w którego pełnym składzie występują osoby od 18 – 50 roku życia. Jego kierownikiem i założycielem jest Azer Bayramli, przybyły z Azerbejdżanu. Anatolian Folklore Foundation jest pierwszą i jedyną fundacja działająca w dziedzinie folkloru w Turcji. Reprezentowała Turcję 151 razy na 4 kontynentach i w 43 krajach. Zdobyła 14 mistrzostw w międzynarodowych konkursach jak również zdobyła wiele mistrzostw w krajowych konkursach w Turcji. Repertuar taneczny Anatolian Folklore Foundation obejmuje całą geografię Turcji.